Doğum yapan kadınların doğumdan sonraki en zor zamanlarından biri olan lohusalık hakkında
bilinmesi gereken durumlar vardır. Bu durumları bütün anne adaylarının öğrenmesinde fayda vardır.
Lohusalık, doğumdan sonra kadın vücuda hamilelikte oluşan değişikliklerin doğum öncesi durumuna
tekrar dönmesi haline verilen isimdir. Postpartum dönem ya da puerperiyum dönemi olarak da bilinir.
Özellikle bu durumun 6 haftada tamamlandığı bilinir.
Rahimde (Uterus) Oluşan Değişimler
Gebelik zamanında rahim (bebek hariç, plasenta, sıvılar, vb dahil) yaklaşık 1000 gr değerindedir.
Doğumdan sonraki 6 hafta içerisinde, rahim 50-100 gr. Değerine kadar inebilir. Doğumun
yapılmasının arkasından rahim alanının en üst yerinde, annenin göbek hizasında bulunmaktadır.
Bununla birlikte doğumun arkasından ilk 2 haftalık zamanda ağırlığında ciddi azalmalar görülmeye
başlanır. Hemen hemen bütün lohusalarda, rahim alanı karnın içerisinde döndüğü için bu belirtiler
ciddi biçimde azalmaktadır.
Doğumun ardından 1-2 haftalık zaman içerisinde rahim boyutu da hamilelikten öncesi boyuta oranla
büyümeler olmuştur. Lakin kısa bir sürenin ardından hamilelikten önceki haline dönmeye başlar.
Doğum ardındaki 15. günün sonunda endometrium ismi verilen alanda rahimdeki kanama kontrol
altına alınır ve sonrasında düz kaz hücrelerinde kasılmalar başlar.
Doğum dönemi tamamlanmasının ardından rahim kasılmaları başlayacağı için fazla miktarda kanama
sürebilir. Bu kanamanın ilk başta vajinal akıntılarla birlikte gerçekleştiği düşünülmektedir. Yenilenme
ve iyileşme döneminde akıntının miktarı azalmaya başlamaktadır. Lohusaların yaklaşık %15’inde
vücudun fizyolojik haline bağlı olarak kanamanın miktarının azalması 6 haftayı kadar uzamaktadır.
Serviksyani rahim ağızı, doğumdan belli bir süre sonra hamilelik öncesi haline dönmektedir. Ancak ilk
durumu gibi bir biçime ulaşması mümkün değildir. Bununla birlikte rahim ağzı doğumdan yaklaşık 1
hafta kadar sonra kapanmaktadır.
Lohusalık zamanında vajinanın sağlığına kavuşması ve tekrar eski şeklimi alması zaman alabilir. Ancak
vajina boyut açısından doğum öncesindeki büyüklüğe geri dönebilir. Emzirmeyen lohusalarda vajinal
bölgede damarlanmanın azalması ve ödemin gitmesi ile vajinada ruga ismi verilen çıkıntılar yeniden
oluşması 3 hafta kadar sürebilir. Emziren lohusalarda bu zaman azaltılmış östrojen hormonu
seviyelerine bağlı olarak 6-10 hafta kadar sürebilir.
Doğum ardından perineum gergin hale gelmiş, travma yaşamış, yırtılmış ya da kesilmiş olabilir. Şişmiş
ve büyümüş dış genital organlar 1-2 haftaya kadar eski haline döner. Bu alandaki kas dokusu 6
haftaya kadar yeniden büyüyebilir, daha çok iyileşme ise birden fazla ay kadar sürebilir. Eğer bu
alanlardaki kaslarda, sinirlerde ve bağ dokularında ileri derecede tahribat oluşmuşsa, kas dokusunun
eski haline dönmesi mümkün olmayabilir.
Yumurtalıkların eski haline dönmesi bilinene göre doğum yapan kadının emzirip emzirmemesine bağlı
olarak değişmektedir. Emziren lohusaların bu eskiye dönüş süreci daha çok zaman devam edebilir.
Emzirmeyen lohusaların yumurtalıkları doğumdan sonra genellikle 27 gün sonra eski durumuna
dönebilmektedir.
Emziren annelerde ise bu hal, adet durumuna ve bebeğin hangi aralıklarla emzirildiğine göre
değişmektedir. Emziren kadının yumurtalıklarındaki adet dönemi genel olarak 36 hafta sonunda eski
durumuna dönmektedir.
Göğüslerde de lohusalık zamanının ardından farklılıklar oluşmaktadır. Bu farklılıklar daha çok anne
sütünün üretimiyle alakalıdır. Doğum ardından süt gelinen ilk hafta 16. gebelik haftasına denk gelir.
Laktogenez (süt üretimi) bebek doğumunu ardından plasentanın doğumu sonrası azalan östrojen ve
progesterona göre yüksekliğini devam ettiren prolaktin hormonu nedeniyle başlamaktadır. Eğer kadın
emziremez ise prolaktin durumu 2-3 hafta içerinde azalmaya başlar.
Kanama
Emboli
Lohusalık humması
İdrar yolları enfeksiyonu