Kara Deliklerin Gravitasyon Dalgaları ve ‘Hımlama’ Sesleri
Günümüzde, kara deliklerin birleşmesi sonucu meydana gelen gravitasyon dalgalarının hafif bir ‘hımlama’ sesi oluşturduğu düşünülmektedir. Bu ilginç fenomen yaklaşık on yıl önce bilim dünyasında büyük bir heyecan yaratmıştır. Çünkü bu durum, teoride var olabileceği düşünülen ancak pratikte kanıtlanamayan bir olayı, gravitasyon dalgalarının varlığı ile gözlemlenebilir hale getirmiştir.
Gravitasyon dalgaları, evrende bulunan çok büyük kütleye sahip nesnelerin, örneğin kara deliklerin çarpışması sonucu oluşan ve evrenin her tarafına yayılan şok dalgalarıdır. Bu dalgalar, milyonlarca ışık yılı uzaktan bile tespit edilebilirler.
NANOGrav isimli Kuzey Amerika Nanohertz Gözlemevi Gravitasyon Dalgaları iş birliği tarafından yürütülen on beş yıllık bir araştırma, gravitasyon dalgaları hakkında daha fazla kanıt sunmaktadır. Bu araştırmada Arecibo Gözlemevi, Green Bank Teleskobu ve New Mexico’daki Çok Büyük Dizi teleskopları kullanılmıştır. Bu teleskoplar, enerji atımları ile bilinen nötron yıldızları olan pulsarları incelemişlerdir. Çünkü gravitasyon dalgaları, bu enerji atımlarını etkileyebilmektedir. Araştırmacılar, bu atımlardaki küçük sapmaları inceleyerek, uzay-zamanın nasıl kıvrıldığını gözlemleyebilmektedirler.
Kara deliklerin ‘hımlama’ya nasıl neden olduğunu anlamak için, birleşen kara delikler gibi büyük nesnelerin çıkan gravitasyon dalgalarının üst üste binmesine ve pulsar zamanlamasını etkileyen bir arka plan ‘hımlama’sının oluşmasına neden olduğunu söyleyebiliriz. Araştırmacılar, gravitasyon dalgalarının doğrulandığına göre, bir sonraki adımın bu ‘hımlama’nın kaynağını incelemek olduğunu belirtmektedirler. Bu sinyalin, güneşimizin kütlesinin milyonlarca veya milyarlarca katını aşan süper kütleli kara delik çiftlerinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu devasa kara delikler birbirlerinin etrafında dönerken düşük frekanslı gravitasyon dalgaları üretirler.
Bu ‘hımlama’, hem kara deliklerin hem de evrenin evrimi hakkında daha fazla bilgi edinmek için incelenebilir. Bunun, dışarıda birleşen birçok kara delik çiftinin var olduğunu gösterdiğini belirtmek gerekir. Bu miktarın yüz binlerce veya hatta milyonlarca olabileceği düşünülmektedir.
SETI Enstitüsü’nden araştırmacı Michael Lam, “Evrene yeni bir pencere açmanın heyecanını tarif edemezsiniz” diyor. Bu araştırma, The Astrophysical Journal Letters dergisinde yayınlanan bir dizi makalede detaylarıyla ele alınmıştır.
Makalede:
Kara Deliklerin Gravitasyon Dalgaları ve ‘Hımlama’ Sesleri
Günümüzde, Kara Deliklerin Birleşmesiyle Oluşan Gravitasyon Dalgalarının ‘Hımlama’ Sesleri Ortaya Çıkarıyor
Yaklaşık on yıl önce, gravitasyon dalgalarının var olduğunu ilk defa kanıtlayan bir keşif yapıldı. Bu keşif, koskocaman evrende kara deliklerin birleşmesi sonucu oluşan gravitasyon dalgalarının hafif bir ‘hımlama’ sesi oluşturduğunu gösteriyor. Bu ilginç olgu, bilim dünyasında büyük bir heyecan yaratmıştır. Çünkü teoride var olduğu düşünülen ancak pratikte kanıtlanamayan bir olayın, gravitasyon dalgalarının varlığı ile gözlemlenebilir hale gelmesi, evrenin derinliklerine yeni bir pencere açmıştır.
Gravitasyon dalgaları, evrende bulunan kara delikler gibi son derece büyük kütlelere sahip cisimlerin birleşmesi veya çarpışması sonucu meydana gelen şok dalgalarıdır. Bu dalgalar, evrenin dört bir yanına yayılarak milyonlarca ışık yılı öteden bile algılanabilir. Birbirleriyle çarpışan iki kara delik arasında gerçekleşen gravitasyon dalgaları, evrenin derinliklerindeki büyük olayların izlerini taşır.
Gravitasyon dalgalarına yönelik araştırmalar on beş yıl boyunca devam etmiştir ve bu süre zarfında daha fazla kanıt elde edilmiştir. Özellikle NANOGrav iş birliği tarafından yürütülen bir araştırma, Arecibo Gözlemevi, Green Bank Teleskobu ve New Mexico’daki Çok Büyük Dizi gibi yer tabanlı teleskoplar kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada, enerji atımlarıyla bilinen nötron yıldızları olan pulsarlar üzerinde yapılan gözlemler ile gravitasyon dalgalarının etkileri üzerinde detaylı incelemeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmacılar, enerji atımlarındaki küçük sapmaları inceleyerek, uzay-zamanın kıvrılışını gözlemleyebilir ve bu sayede gravitasyon dalgalarının meydana getirdiği etkileri daha iyi anlayabilirler.
Gravitasyon dalgalarının neden olduğu ‘hımlama’ sesi, birleşen kara deliklerin çıkardığı gravitasyon dalgalarının üst üste binmesi sonucu oluşur. Wisconsin-Milwaukee Üniversitesi’nden araştırmacı Sarah Vigeland, gravitasyon dalgalarının varlığının doğrulandığını ve şimdi sıra dışarıdaki ‘hımlama’ sesinin kaynağını belirlemeye geldiğini belirtmektedir. Bu ‘hımlama’ sesinin kaynağı, süper kütleli kara delik çiftleri tarafından oluşturulan düşük frekanslı gravitasyon dalgaları olabilir. Bu devasa kara delikler, birbirlerinin etrafında dönerken evrende önemli olaylara yol açarlar ve düşük frekanslı gravitasyon dalgalarını üretebilirler.
Bu ‘hımlama’ sesi, kara deliklerin yanı sıra evrenin evrimini daha iyi anlamak için de incelenebilir. Bahsedilen kara delik çiftlerinin sayısı yüz binlerce hatta milyonlarca olabilir ve bu da ‘hımlama’nın gücünü gösterir. SETI Enstitüsü’nden araştırmacı Michael Lam, “Evrende yeni bir pencere açmanın heyecanı tarifsiz” diyerek önemli bir keşif olan bu araştırmaya dikkat çekmektedir.
Bu önemli araştırma, The Astrophysical Journal Letters dergisinde yayınlanan bir dizi makalede daha detaylı olarak ele alınmıştır. Güncel makalelere ulaşmak için ilgili linki takip edebilirsiniz.
News
